Waterschap Hunze & Aa's thesaurus
VOORKEURSTERM
kolk
DEFINITIE
- Ontgrondingkuil direct achter of voor een dijk die is ontstaan bij een oude dijkdoorbraak waar nu vaak de dijk in een kronkel omheen ligt. Het is dan een klein meertje geworden.
HEEFT BOVENLIGGEND BEGRIP
IS GERELATEERD AAN
ALTERNATIEVE TERM
- braak
- kolken
- kolkgat
- kolkje
- waai
- waaien
- waaij
- waal
- weel
- wiel
- wielen
TOELICHTING
- Wiel, waai, waaij, waal, weel, braak, kolk, kolkgat. Wielen zijn vaak diepe plassen gelegen aan een dijk en zijn ontstaan door een plaatselijke dijkdoorbraak. Bij een dijkdoorbraak kolkt het water met grote kracht het achterliggende land binnen. Hierdoor ontstaat achter de dijk een diep gat, vaak rond van vorm, het wiel. Wanneer na een doorbraak de dijk hersteld werd, werd deze meestal om het wiel heen gelegd, omdat dempen van het diepe wiel teveel tijd en energie kostte. Langs rivier- en zeedijken zijn kolken de overblijfsels van dijkdoorbraken. Door het rondkolkende water zijn diepe gaten ontstaan, tot wel 10 meter diep. Uit het gat werd achter de kolk grond afgezet, vaak zand uit de dieper gelegen lagen. Bij het doorbreken was de kracht van het water vaak zo groot, dat de dijk niet meer te dichten was. Om de kolk werd dan een nieuw stuk dijk gebouwd. Wat nu nog resteert zijn vaak kleine, diepe poelen. Ten zuiden van de Westerschelde worden ze valput genoemd. Kolken kunnen tot 25 meter diep worden. De samenstelling van het water binnen kolken verschilt met de samenstelling van zee- of rivierwater. Een kolk bevat minder chloride-ionen dan het rivierwater dat naast de kolk stroomt. Bij dit soort kolken kan men twee soorten onderscheiden: Buitendijkse wielen; deze liggen tussen het water dat de dijkdoorbraak veroorzaakte (rivier, zee) en de nieuw aangelegde dijk. Bij hoog water komt een dergelijk wiel vaak in de stroom van het oppervlaktewater te liggen. Binnendijkse wielen; hier is de dijk tussen de kolk en het oppervlaktewater aangelegd. In het rivierenlandschap van de Lage Landen komen beide soorten veel voor, dit maakt dat veel dijken een bochtig traject volgen.
BEHOORT TOT GROEP
URI
https://begrippen.hunzeenaas.nl/id/begrip/Id-dac6872e-dbb3-0635-fea1-5d473f67914f
IS EXACT OVEREENKOMSTIG
nl.wikipedia.org
www.ensie.nl
www.joostdevree.nl